Hygiënecode voor de glastuinbouw

Bedrijven die operationeel zijn in de voedingsmiddelenindustrie hebben vanuit de wetgeving de verplichting om te voldoen aan vastgestelde hygiënevoorschriften en te werken volgens HACCP-richtlijnen. Doordat het opstellen van een HACCP-plan een enorme uitdaging is voor kleinere bedrijven heeft de overheid zogenaamde hygiënecodes in het leven geroepen. Dit is een algemeen handboek dat specifiek voor een bepaalde sector is opgesteld en gebruikt mag worden ter vervanging van een HACCP-plan. Voor de Horticultuur, of ook wel glastuinbouw genoemd, is er tot op heden nog geen specifieke hygiënecode opgesteld. Naast de humaan pathogenen bacteriën die binnen deze sector voor kunnen komen heeft de glastuinbouw ook veel last van quarantaine-organismen.

Agressieve bacteriën in kassen zijn een onnodige kostenpost

De laatste jaren zijn er binnen de glastuinbouw veel agressieve bacteriën in opkomst welke schadelijke gevolgen hebben voor de eindproducten. Deze quarantaine-organismen kunnen andere planten snel besmetten en moeten direct gecontroleerd worden. Enkele voorbeelden van inmiddels bekende bacteriën binnen de horticultuur zijn:

• Pepino mozaïek virus voor de tomatenteelt
• Komkommerbontvirus voor de komkommerteelt
• Ralstoniabacterie voor de rozenteelt

Een hygiëneprotocol is geen HACCP-plan

Ondanks de afwezigheid van hygiënecodes zijn er binnen de glastuinbouw wel veel hygiëneprotocollen. Dit zijn protocollen die specifiek voor gewassen worden opgesteld. Door het volgen van deze protocollen wordt besmetting van gewassen door micro-organismen zo veel mogelijk geminimaliseerd. Het doel is het tegengaan van schadelijke organismen ongeacht of dit gerelateerd is aan voedselveiligheid of niet. Wanneer er een besmetting in een kas plaatsvindt zijn hier vaak flinke kosten mee gemoeid. Zo zijn ondernemers vaak genoodzaakt de gehele kas te ontruimen en opnieuw in te richten.

Het belang van hygiëne en voedselveiligheid voor bedrijven die voedingsmiddelen produceren is hierdoor alleen maar groter geworden en HACCP is daarin een belangrijke stap. Een hygiëneprotocol behandelt weliswaar hygiëneaspecten, maar is niet opgesteld volgens HACCP richtlijnen. Bedrijven die geen voedingsmiddelen produceren, maar bijvoorbeeld planten, zullen daarom toch moeten schikken aangezien zij geen HACCP verplichtingen hebben.

Om te voorkomen dat deze bacteriën in de kassen doordringen is het meer dan ooit noodzaak om de eisen gericht op voedselveiligheid en hygiëne aan te scherpen. De horticultuur is daardoor genoodzaakt om hygiëneprocessen te implementeren om zo te kunnen voldoen aan de HACCP-richtlijnen of veiligheidsrichtlijnen met het oog op quarantaine-bacteriën. Dit brengt dan ook grote voordelen met zich mee ten opzichte van algemene gewasbestrijding. Dat is essentieel voor het verhogen van het hygiëneniveau en daarmee de voedselveiligheid. Enkele zaken waar in een aangescherpt hygiënebeleid rekening mee gehouden dient te worden:

• Algemene bedrijfshygiëne, en daarmee gepaard vaak ook persoonlijke hygiëne: Het opstellen van een hygiëneplan met specifieke en duidelijke richtlijnen voor persoonlijke hygiëne is van belang. Handontsmetting en ontsmetting van schoeisel en zolen kunnen daarin worden opgenomen.
• Het reinigen van materialen: Materialen die in aanraking komen met voedingsmiddelen dienen volgens de HACCP-normen gereinigd te worden. Het reinigingsproces kan worden opgenomen in een hygiëneplan. Daarnaast zijn HACCP-gecertificeerde reinigingsmiddelen een must.
• Gebruik van kleurcoderingen: De inzet van kleurcodes voor gereedschappen en schoonmaakmaterialen verhoogt het hygiëneniveau. De coderingen mogen zelf per type afdeling bepaald worden. Doorgaans worden kleurcodes opgenomen die als de standaard gezien worden binnen een bepaalde sector.
• Overkleding voor werknemers en bezoekers: Zorg er altijd voor dat personen die de productieruimte betreden overkleding dragen. Denk hierbij aan handschoenen, haar- en baardnetjes en overalls.

Persoonlijke hygiëne verzekerd door toegangscontrole

Binnen de HACCP richtlijn is persoonlijke hygiëne een belangrijk aspect. Binnen de horticultuur is het een uitdaging om persoonlijke hygiëne onder controle te krijgen. Want hoe controleer je zowel medewerkers als bezoekers bij het in- en uitgaan van de kassen? Vertrouwen in de eigen medewerkers vormt daarbij een belangrijke factor. Maar wat als er tientallen medewerkers in de productieruimte werken? Het is onbegonnen werk om hen allemaal persoonlijk te controleren. In dat geval biedt toegangscontrole uitkomst.

Zo is het mogelijk om een zogenaamde tourniquet poort te installeren. Als werkgever kun je ervoor kiezen om een werknemer te verplichten om handendesinfectie uit te laten voeren alvorens hij of zij de productieruimte betreedt. Datzelfde geldt voor bezoekers. Ook kan er gekozen worden voor een zolenreiniger of complete hygiënesluis, waarbij niet enkel de handen worden gereinigd en gedesinfecteerd, maar waarbij ook de zolen voorzien worden van een reinigingsbeurt. Het plaatsen van, al dan niet verplichte, toegangscontrole verhoogd het hygiëneniveau aanzienlijk en komt de voedselveiligheid ten goede. Een belangrijke stap op weg naar de implementatie van een HACCP-plan.

Meer informatie over het verbeteren van een hygiëneproces?

Het volgen van een HACCP richtlijn -verplicht of niet- zal altijd bijdragen aan een hygiënischer werkproces. Wilt u meer informatie over HACCP en de toepassing ervan in de praktijk? Download dan de handige whitepaper ‘Het inrichten van een voedselveilig hygiëneproces’ waarin wij u alles vertellen over deze en andere gerelateerde onderwerpen.